O peido limoeiro: Scleroderma citrinum

Sinónimo: Scleroderma vulgare
Galego: Peido de lobo


Hai cogomelos que acaparan a nosa atención e despertan "Ohs" de admiración nas exposicións, ó marxe do seu valor culinario, e son o obexetivo de tódolos focos debido á súa indiscutible beleza. É cuestión de estética. Hai oitros, nembargantes, cuio aspecto de patata pasada non axuda moito a que os afecionados lles presten a súa merecida atención. O máis que conseguen é un bo pisotón co fin de velos reventar coma se fosen globos de fariña. Non é xusto, pero así é a vida. Estamos a falar, como non, dos peidos de lobo, como se coñecen popularmente a uns cantos fungos incluidos nos gasterales (grupo de basidiomicetos caracterizados por pusuir himenio, parte fértil do carpóforo, interno) e que teñen aspecto de tubérculo. Ainda que xa temos falado deles (lembrade Pisolithus arhizus), non está de máis pasar por encima dalgúns conceptos, para os novos nesta páxina, que temos que dominar para entender estes cogomelos, xa que como podedes ver na imaxe, a nivel macroscópico non temos nin pé, nin sombreiro, nin lamelas nas que fixarnos e centrar a descripción.

Tendo isto en conta,imos a utilizar o símil dunha laranxa para entender dúas partes importantes e comúns ós peidos de lobo e á maior parte dos gasterales. Primeiro, o peridio: sería o equivalente da codia da laranxa, protexe o interior e se abre para permitir que as esporas se espallen; o seu grosor, textura, cheiro... vannos a dar valiosa información. Doutra banda temos a gleba, que equivaldría ó laranxa logo de pelada, e que contén o himenio, a parte fértil destes cogomelos e dónde se producirán as esporas. Na imaxe da esquerda tedes un exemplar do cogomelo protagonista de hoxe, Scleroderma citrinum (do grego skleros, "duro" e derma, "pel", polo tanto a cousa viría sendo "pel dura"; e citrinum polo súa cor que lembra ó limón), cortado transversalmente ca gleba todavía sen "madurar" de todo na que se poden apreciar claramente estas dúas partes.

Scleroderma citrinum é quizáis o compoñente deste grupo e fungos máis abundante na zona das Rías Baixas, e bastante doado (doado, ó falar de cogomelos, sempre o vamos a tomar con certa cautela; o que sí é doado, é confundir unha especie con oitra) de identificar. En todo caso non é comestible, así que jardade saliva.

Se queredes saber máis desta pataca do monte, acompañádenos a repasar a descripción comentada por nós e extraida do libro "Cogomelos de Galicia" (que, lembrade ahora que chega a época, tedes dispoñible por conta de Refungando no Ateneo Valle-Inclán de Riveira, aka Bar Plaza). ¿Imos? Fai click abaixo en leer máis...


DESCRIPCIÓN

Corpo frutífero: 5-10 cm de diámetro. Globoso, algo esmagado polos polos, moi sólido. Peridio de 2-3 mm de grosor. Pardo amarelado ou pardo oliváceo, cuberto de anchas escamas esmagadas ou areolado e furfuráceo. Cando madura ábrese polo ápice liberando unha masa esporal pulverulenta. Sen pé. Na imaxe da dereita podedes ver como o cogomelo central está a puntiño de reventar por un lado, co peridio xa perforado.

Gleba: Dura, abrancazada ou rosada (ver última imaxe do artigo), axiña pasa a unha cor gris ou gris lousa con tinguiduras violácea e vénulas abrancazadas (como podesde ver na 2º imaxe). Olor e sabor desagradables. Ó final se transforma nunha masa grisácea oscura de consistencia algodonosa e pulverulenta, como podedes ver na imaxe da esquerda nun exemplar bastante maduro.

Hábitat: En bosques de coníferas e de folla (micorrízico), ás veces sobre madeira podrecida (saprófito), con preferencia por solos ácidos. En grupos máis ou menos numerosos. Finais de verán e outono. Moi común. Na nosa zona, xunto con Lycoperdon perlatum e Pisolithus arhizus, quizáis os gasterales máis abundantes.

Comestibilidade: Tóxico, pode provocar diversos transtornos gástricos. De todas formas o aspecto e cheiro tira para atrás tanto como para que a ninguén se lle ocorra botalo a un guiso. Ainda que de todo hai na viña do señor...

Observacións: Ás vexes atopámolo parasitado por Xerocomus parasiticus (si, como oídes, un membro da familia boletaceae é parásito de scleroderma citrinum). Á hora da súa identificación destaca o grosor do peridio, e as especies máis problemáticas pertencen todas ó mismo xénero. Scleroderma verrucosum ten o peridio máis delgado, 1 mm, e a base provista dun pseudopé formado por cordóns miceliares. Scleroderma aerolatum tamén pode provocar confusións pero a presencia de pseudopé e un peridio moito máis fino, deberían axudarnos a diferencialas. En canto ás especies do xénero bovista (como Langermannia gigantea) teñen a gleba branca e son menos pesadas. A pesar de todo isto, pode haber e hai confusións, pero sempre con oitros gasterales próximos. A falta de interese gastronómico de case que todas estes cogomelos fai que non sexa unha especie problemática para os afecionados. Todos pasan dos peidos de lobo.

Para rematar, unha última curiosidade. Según recentes investigacións de ADN, Scleroderma citrinum estaría xenéticamente máis próxima a Gyroporus castaneus que esta última a Boletus edulis. Xa, pensaredes, acolloante, "¿e a min qué?". A sorpresa está máis que xustificada se coñecedes as tres especies pero, se non é así, vos deixo un enlace a un artigo moi interesante de Michael Kuo no que trata este tema e a aparente paradoxa que esto implica, ademais de conter imaxes dos tres cogomelos para que comparedes e xulguedes vos mesmos.

http://www.mushroomexpert.com/kuo_05.html

Bueno amigos, xa podedes irlle pegando unha limpeza a cesta, porque o outono comeza a chegar ás nosas portas. Despois deste verán para o olvido, esperamos ansiosos qué novos cogomelos nos traerá a tempada. Estade atentos á nosa páxina, porque dende aquí compartiremos o utono con vos. Un cogomélico e fúnxico saúdo!